Δευτέρα 5 Αυγούστου 2013

ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΚΑ ΦΥΤΑ

ΑΜΥΓΔΑΛΙΑ:
Ανθίζει πρώτη την άνοιξη έχει μεγάλη σπουδαιότητα για την μελισσοκομία, γιατί δίνει άφθονη γύρη και νέκταρ. Όταν συμπέσει η ανθοφορία της με καλό καιρό, συντελεί στην ανάπτυξη του γόνου των μελισσών πρώιμα και ανάλογο δυνάμωμα των πληθυσμών.


ΠΥΡΗΝΟΚΑΡΠΑ ΔΕΝΤΡΑ:
Ροδακινιά βερικοκιά - δαμασκηνιά - κερασιά, που δίνουν πολύ νέκταρ και γύρη.

ΓΙΓΑΡΤΟΚΑΡΠΑ ΔΕΝΤΡΑ :
Μυγδαλιά - αχλαδιά - κυδωνιά ( μουσμουλιά φθινόπωρο ) μικρότερης απόδοσης από τα προηγούμενα σε νέκταρ, εκτός της μηλιάς που αποδίδει πολύ. 
Πορτοκαλιές - λεμονιές κ.τ.λ. ξινόδεντρα, μεγαλύτερη απόδοση σε νέκταρ που το μέλι τους έχει εξαιρετική γεύση και άρωμα. ( Οι πορτοκαλιές της Άρτας, Πρέβεζας,Σπάρτης, Χίου, Κρήτης, αποτελούν ένα σπουδαίο κεφάλαιο για τους μελισσοκόμους εκείνων των περιοχών).
Γενικά όμως ο μελισσοκόμος δεν μπορεί να βασιστεί μόνο στα οπωροφόρα δέντρα για εσοδεία, για τους λόγους : 
α) Την εποχή που ανθίζουν, τα μελίσσια είναι στην αρχή της ανάπτυξης τους και δεν έχουν πολύ πληθυσμό για να επωφεληθούν και να γεμίσουν τις κυψέλες. 
β) Ο καιρός την άνοιξη δεν είναι σταθερός. Πότε βρέχει, πότε κάνει κρύο και οι μέλισσες δεν μπορούν να πετάξουν σταθερά και συνεχώς, χωρίς να παραλείψουμε και την ζημιά που γίνεται στους πληθυσμούς από τα ραντίσματα των ανθισμένων δέντρων με εντομοκτόνα από ασυνείδητους καλλιεργητές. Για αυτούς όλους τους λόγους τα οπωροφόρα δέντρα έχουν μεγαλύτερη σημασία για το δυνάμωμα των μελισσών, παρά για τη συγκομιδή μελιού. Και αυτός όμως είναι ένας σπουδαίος παράγοντας.


ΔΑΣΙΚΑ ΔΕΝΤΡΑ:
Μεγάλη σημασία για τη μελισσοκομία έχουν τα δασικά δέντρα με φαγώσιμο καρπό.
Η κρανιά και η φουντουκιά που ανθίζουν αρχές Μάρτη και δίνουν άφθονη γύρη, εξαιρετικά τονωτική για τη γέννα της βασίλισσας. 
φραγκομουσμουλιά οπωροφόρο των νότιων περιοχώνπου ανθίζει τον Νοέμβρη είναι εξαιρετικά ευεργετικά, γιατί, με την άφθονη γύρη της, κάνει να ξαναρχίσει η γέννα της βασίλισσας σε μια εποχή που έχει σταματήσει η εκτροφή γόνου και έτσι ανανεώνεται ο πληθυσμός προτού μπει ο χειμώνας. 
Η χαρουπιά που αυτοφύεται και ευδοκιμεί στα νησιά και στη νότια Ελλάδα ανθίζει αρχές φθινοπώρου και δίνει πολύ μέλι και γύρη. 
Οι αγριοκαστανιές των δασών, με άνθηση μέσα Ιουνίου δίνουν ένα μέλι με σκούρο χρώμα, εξαιρετικά τονωτικό για τα μελίσσια, αλλά κυρίως άφθονη γύρη άριστης ποιότητας που βοηθά πολύ στην ανάπτυξη μεγάλων πληθυσμών.
Η Iτιά και η φτελιά (καραγάτς), που δίνουν άφθονη γύρη από τα τέλη του Φλεβάρη και αρκετό μέλι. 
Η Ροβίνια ή ψευδακακία, γνωστή με το κοινό όνομα ακακία, ανθίζει τέλη Απρίλη ως αρχές Μάη και δίνει εξαιρετικό μέλι με υπέροχο άρωμα και λευκό χρώμα. Είναι δέντρο που χρησιμοποιούν στις δεντροστοιχίες στους δρόμους των πόλεων και τους επαρχιακούς αλλά και στα αναχώματα των σιδηροδρομικών γραμμών και τα πρανή των αυτοκινητόδρομων για να συγκρατεί τα χώματα με τις άφθονες και επιπόλαιες ρίζες της και τις παραφυάδες που βγάζει. Δυστυχώς επηρεάζεται πολύ εύκολα από τις καιρικές συνθήκες και με ένα ξηρό αέρα ή μια βροχή σταματά η νεκταροέκκριση της, η οποία μόνο με πολύ ευνοϊκές συνθήκες μπορεί να κρατήσει μια βδομάδα.
Η Σοφόρα η Ιαπωνική χρησιμοποιείται πολύ στις δεντροστοιχίες των δρόμων. Ανθίζει διαδοχικά από τα μέσα Ιουνίου ως τον Σεπτέμβρη και δίνει αρκετό μέλι.
Η Γλεδίτσια η τριάκανθη, χρησιμοποιούνταν άλλοτε για φυσικούς φράχτες και στις δεντροστοιχίες των δρόμων. Η ανθοφορία της κρατά 2 μήνες, Ιούνιο-Ιούλιο, για αυτό είναι πολύτιμο δέντρο για την μελισσοκομία. Οι μέλισσες επισκέπτονται πολύ τα φουντωτά άνθη της και μένουν αρκετά πάνω τους, πράγμα που σημαίνει ότι βρίσκουν πολύ νέκταρ. 
Η Κερκίς η κερατώδης (κοινώς Κουτσουπιά), φυτεύεται στους δρόμους και τα πάρκα. Ανθίζει αρχές Μάρτη και με τα άφθονα μοβ λουλούδια της αποτελεί μια πολύ καλή πηγή νέκταρος στην αρχή της άνοιξης. 
Η Φλαμουριά, που ανθίζει μέσα Ιουνίου, δίνει άφθονο και αρωματικό μέλι, αν συντρέξει ζεστός και υγρός καιρός. Το μέλι της έχει τις ίδιες θεραπευτικές ιδιότητες που έχει και το άνθος της. 
Οι Βαλανιδιές, τον Ιούλιο-Αύγουστο δίνουν ζαχαρώδεις εκκρίσεις από το κάτω μέρος των φύλλων τους. Οι μέλισσες τις μαζεύουν πρόθυμα, αλλά είναι ελεεινής ποιότητας μελίτωμα και αν μείνει στην κυψέλη τον χειμώνα προκαλεί δυσεντερία στις μέλισσες.
Τα Πεύκα, όταν είναι εμβολιασμένα με το κοκκοειδές παράσιτο «εργάτης» (MARSHALINA HELLENICA), δίνουν μεγάλες ποσότητες μέλι από τον Αύγουστο ως τον Απρίλιο. Το παράσιτο ρουφά τους χυμούς του Πεύκου και τους μετατρέπει σε ένα μελίτωμα, ένα μέρος του οποίου εκκρίνει από την κατάληξη του πεπτικού σωλήνα του. Οι μέλισσες το μαζεύουν και το μετουσιώνουν σε μέλι με καλή γεύση που δεν ζαχαρώνει. Μεγάλες ποσότητες από πευκόμελο παράγουν η Θάσος, η Εύβοια, η Ικαρία και οι χερσόνησοι Κασσάνδρα και Σιθωνία της Χαλκιδικής, που έχουν μεγάλα πευκοδάση. 
Τα Έλατα τον Ιούλιο-Αύγουστο παράγουν πολύ μελίτωμα παρασίτων, όπως και του Πεύκου, που μαζεύουν οι μέλισσες και το μετουσιώνουν σε ένα μέλι με ιδιάζουσα ευχάριστη γεύση και άρωμα, που έχει τονωτικές ιδιότητες για τον ανθρώπινο οργανισμό.


ΘΑΜΝΟΙ:
Οι σπουδαιότεροι για τη μελισσοκομική σημασία τους είναι.
Ερείκη η σπονδυλωτή (σούσουρα, κισσούρι, τσιάρο), που ανθίζει έπειτα από τις πρώτες φθινοπωρινές βροχές Σεπτέμβρη-Δεκέμβρη, δίνει άφθονο μέλι με χαρακτηριστικό ευχάριστο άρωμα, αλλά πολύ δυνατή γεύση και χρώμα σκούρο. Επίσης δίνει και άφθονη γύρη. Το μέλι της ερείκης έχει χαμηλή εμπορική αξία και κρυσταλλώνει πολύ γρήγορα, αλλά είναι εξαιρετικά τονωτικό για τις μέλισσες και διεγερτικό για τη γέννα της βασίλισσας. Οι μέλισσες μπορούν να πετάξουν σε απόσταση μέχρι και 10 χιλιόμετρα για να βρουν ανθισμένη ερείκη και να μεταφέρουν το μέλι και τη γύρη της. Μελίσσια που πέταξαν το φθινόπωρο σε ερεικότοπους, ανανεώνουν προ του χειμώνα τον πληθυσμό τους και βγαίνουν νωρίς την άνοιξη με μεγάλους πληθυσμούς και με την τάση για σμηνουργία, εφόσον ξεχειμώνιασαν με άφθονα αποθέματα από ρεικόμελο και γύρη ερείκης. 
Ερείκη η δενδρώδης ( ρείκι ή χείλι ) είναι ένα άλλο ερεικώδες φυτό ύψους μέχρι 1,5 μέτρο που ανθίζει νωρίς την άνοιξη, δίνει πολύ γύρη (η οποία όμως δεν έχει την ίδια τονωτική δύναμη για τις μέλισσες) και ανώτερης ποιότητας μέλι ανοιχτόχρωμο, με λεπτό άρωμα και ωραία γεύση. 
Κουμαριά ανήκει και αυτή στα ερεικώδη, ανθίζει τον Νοέμβριο και δίνει άφθονο μέλι, ακατάλληλο για την ανθρώπινη κατανάλωση επειδή είναι υπόπικρο, αλλά εξίσου τονωτικό για τις μέλισσες όπως και της ερείκης, καθώς και η γύρη της. Υπάρχει και μια ποικιλία κουμαριάς, η λεγόμενη γλυστροκουμαριά, που ανθίζει την άνοιξη, εξίσου ευεργετική για τα μελίσσια με το μέλι και τη γύρη της. 
Θυμάρι, με την επιστημονική ονομασία « θύμος ο κεφαλωτός», απαντά κυρίως στην νότια Ελλάδα, από τον Όλυμπο και κάτω και στα νησιά. Ανθίζει τον Ιούνιο-Ιούλιο και, όταν βρέξει αρκετά την άνοιξη, δίνει μέλι εξαιρετικής ποιότητας με υπέροχο άρωμα και γεύση ασύγκριτη. Θεωρείται δικαίως το ανώτερο μέλι του κόσμου, περίφημο διεθνώς με την ονομασία «μέλι του Υμηττού». Το θυμαρίσιο μέλι είναι εξαιρετικά τονωτικό για τις μέλισσες και φαίνεται πως με τα αιθέρια έλαια που περιέχει είναι προληπτικό για τις ασθένειες των μελισσών. Έχει, επίσης, το προτέρημα να διατηρείται σε ρευστή κατάσταση μέχρι δύο χρόνια χωρίς να κρυσταλλώνει.
Θύμος ο έρπων, μια άλλη ποικιλία θυμαριού φυτρώνει και στη βόρεια Ελλάδα, αλλά σε μικρές ποσότητες, ανάμεσα σε άλλα αγριολούλουδα, ώστε είναι δύσκολο να πετύχει κανείς αμιγές μέλι του, το οποίο έχει ωραίο άρωμα και πολύ λεπτή γεύση.
Λυγαριά, είναι ψηλοί θάμνοι που φυτρώνουν στις κοίτες των χειμάρρων κυρίως, ανθίζουν από τον Ιούνιο μέχρι τον Σεπτέμβριο διαδοχικά και δίνουν αρωματικό μέλι. 
Βάτος, Ιούλιο-Αύγουστο δίνουν μέλι χαμηλής ποιότητας σε ασήμαντες ποσότητες, χρήσιμο ωστόσο για τη συντήρηση των μελισσών στην πιο ξερή εποχή του χρόνου. 
Φασκομηλιά ή αλιφασκιά, που φυτρώνη σε γυμνά και πετρώδη βουνά όλης της χώρας μας, ανθίζουν μέσα Ιουνίου και δίνουν άφθονο και αρωματικό μέλι πρώτης ποιότητας.
Σιδηρίτης (τσάι του βουνού), που ανθίζει μαζί με τη φασκομηλιά, δίνει μέλι υπέροχο σε χρώμα, άρωμα και γεύση, που συναγωνίζεται το θυμαρίσιο. Τέτοιο μέλι παράγει η Κάρυστος στη νότια Εύβοια.
Ρίγανη - αγριορίγανη - μέντα(φλισκούνι) - καλαμίνθη δεντρολίβανο, ανθοφορία τον Ιούλιο, πρώτης ποιότητας αρωματικά και εύγευστα μέλια. 
Άσπρα τριφύλλια των βουνών ( αυτοφυόμενα ), ανθοφορία τον Ιούνιο είναι μια από τις κυριότερες πηγές μελιού με λευκό χρώμα, αλλά άρωμα και γεύση όχι σπουδαία.


ΦΥΤΑ ΜΕΓΑΛΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ:
Σιτηρά δεν δίνουν τίποτε απολύτως, εκτός από το καλαμπόκι που δίνει άφθονη γύρη. Όσπρια μόνο τα κουκιά δίνουν αρκετό μέλι και λιγότερο ο ήμερος βίκος.

Ονοβρυχίδα δίνει άφθονο και πρώτης ποιότητας μέλι, βρίσκεται σε άγρια κατάσταση στις βοσκές. 
Αγριοβίκος, γνωστή με την ονομασία «καβαλαρία» αυτοφύεται σαν ζιζάνιο ανάμεσα στα σιτηρά και δίνει άφθονη γύρη, Απρίλη-Μάη, και μέλι με λευκό χρώμα και λεπτή γεύση, αλλά με τη χρησιμοποίηση των ζιζανιοκτόνων πάει να εκλείψει.
Βαμβάκι - σουσάμι - γλυκάνισος, που ανθίζουν Ιούλιο-Αύγουστο, αποτελούν μια υπολογίσιμη πηγή μελιού στους κάμπους. 
Καπνός, αν και ο καιρός είναι τότε βροχερός, οπότε ο βαθύς κάλυκας του φυτού γεμίζει με νέκταρ μέχρι του σημείου όπου μπορεί να το φτάσει η προβοσκίδα της μέλισσα. Στην περίπτωση που οι καπνοφυτείες προσβληθούν από μελίγκρα, οι μέλισσες μαζεύουν από τα φύλλα του καπνού ένα μελίτωμα πολύ χαμηλής ποιότητας που υποβαθμίζει και το αποθηκευμένο μέσα στην κυψέλη μέλι από τα άλλα φυτά. 
Αμπέλι, στην άνθηση τους δεν δίνουν τίποτα απολύτως, μόνο όταν ωριμάσουν τα σταφύλια, οι μέλισσες ρουφούν το χυμό από τις τρύπιες ρόγες, που τις τσίμπησαν τα σπουργίτια είτε οι σφήκες. Οι σιαγόνες της μέλισσας με κανένα τρόπο δεν μπορούν να τρυπήσουν τον φλοιό της ρόγας. 
Τριφύλλια, το άσπρο (TRIFOLIUM REPENS) και το κόκκινο τριφύλλι (TR. PRATENSE) δίνουν πολύ μέλι σε άλλες χώρες. Στον τόπο μας από τα τριφύλλια καλλιεργείται μόνο η μηδική ( MEDICAGO SATIVA), από την οποία μόνο όταν αφήνεται για σποροπαραγωγή οι μέλισσες παίρνουν αρκετό και καλής ποιότητας μέλι, πέρα από τον Ιούλιο.

Πέμπτη 1 Αυγούστου 2013

Χρήση του Οξαλικού Οξέος στην αντιμετώπιση της Βαρροϊκής Ακαρίασης

Χρήση του Οξαλικού Οξέος στην αντιμετώπιση της Βαρροϊκής
Ακαρίασης
Επιστημονικός
Υπεύθυνος:
Φανή Χατζήνα, Ερευνήτρια Γ’,
Υπεύθυνο Ίδρυμα: Ινστιτούτο Μελισσοκομίας , ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε
Συνεργαζόμενο ίδρυμα: Ινστιτούτο Κτηνιατρικών Ερευνών Αθηνών (ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε.)
Χρηματοδότηση: ΚΑΝ 797/04 ΕΚ: 2005-2007
Δραστική ουσία:
Για τους περισσότερους πειραματισμούς χρησιμοποιήθηκε δι-ένυδρο Οξαλικό Οξύ,
συσκευασμένο, (C2H2O4*2H20) με μοριακό βάρος 126,07 g/mol. Η καθαρότητά του σε
Οξαλικό οξύ είναι 71,5%. Σε έναν μόνο πειραματισμό χρησιμοποιήθηκε χύμα Ο.Ο. με
καθαρότητα 99,6%.
Στόχοι προγράμματος:
 Η μέτρηση της αποτελεσματικότητας της μεθόδου διαβροχής και άλλων
εναλλακτικών μεθόδων εναντίον του βαρρόα σε συνθήκες ύπαρξης αλλά και
απουσίας γόνου. Αυτό είναι σημαντικό δεδομένου ότι στην Ελλάδα υπάρχουν
πολλές περιοχές στις οποίες τα μελίσσια διατηρούν γόνο και το χειμώνα και η
καταπολέμηση του Βαρρόα είναι προβληματική.
 Η μέτρηση της ανεκτικότητας των μελισσών και των επιπτώσεων της εφαρμογής στο
μέγεθος των μελισσιών και την ανάπτυξη του γόνου.
Τρόποι εφαρμογής:
Διαβροχή
Η μέθοδος της διαβροχής θεωρείται απλή, γρήγορη και αποτελεσματική. Διάλυμα
οξαλικού οξέος σε σιρόπι χρησιμοποιείται για την διαβροχή των μελισσών ανάμεσα στα
τελάρα με τη βοήθεια σύριγγας. 5-6 κυβικά εκατοστά του λίτρου χρησιμοποιούνται για
κάθε διάστημα τελάρων. Σε κάθε πειραματισμό χρησιμοποιήθηκαν 5-10 πειραματικά
μελίσσια και 5-10 μελίσσια μάρτυρες. Διερευνήθηκαν διαφορετικές συγκεντρώσεις
οξαλικού οξέος σε πυκνά και αραιά διαλύματα ζάχαρης (2,7- 4,2% Ο.Ο. και 33% -50%
ζάχαρη).
Τάισμα με σιρόπι:
80g Ο.Ο. προστέθηκε σε 50% διάλυμα ζάχαρης και δόθηκε στις μέλισσες ως
τροφή (1/2 κιλού) την εποχή που υπήρχε γόνος στο μελίσσι για την αποφυγή δυσμενών
επιπτώσεων στο γόνο των μελισσών.
Ψεκασμός:
Διάλυμα O.O. ψεκάστηκε και από τις δύο πλευρές των τελάρων των κυψελών. 30
g Ο.Ο. διαλύθηκαν σε 1000 ml δισ-απεσταγμένου νερού. Το τελικό διάλυμα εφαρμογής
είχε συγκέντρωση 2.1% οξαλικού οξέος. Κάθε πλευρά της κηρήθρας δέχτηκε περίπου
2.5-3.0 ml του υδατικού διαλύματος.
Εξάχνωση:
Στερεή μορφή (σκόνη 2 g Ο.Ο για κάθε διώροφη κυψέλη) μέσω της διαδικασία της
εξάχνωσης. Για το σκοπό αυτό χρησιμοποιήθηκε ειδική συσκευή (Varrox). Η οποία
παρέμενε εντός της κυψέλης περίπου 2.5 λεπτά.
Συμπεράσματα:
 Μία (1) εφαρμογή με Ο.Ο. με τη μέθοδο της διαβροχής-ενστάλαξης δεν έχει κανενός
είδους επίδραση στην ανάπτυξη των μελισσιών νωρίς την άνοιξη.
 Προτείνεται να προτιμάται η χρήση της ενστάλαξης σε σχέση με τη χρήση του
ψεκασμού ή της εξάχνωσης με Varrox.
 Συνιστάται η χρήση δι-ένυδρου και συσκευασμένου Οξαλικού Οξέος.
 Είναι προτιμότερο να δημιουργείται πρώτα το διάλυμα ζάχαρης και μετά να γίνεται
πολύ καλή διάλυση του Ο.Ο. σε αυτό αφού έχει αποκτήσει τη θερμοκρασία δωματίου.
Να μην θερμαίνεται το διάλυμα της ζάχαρης με το Ο.Ο.
 Σε μελίσσια χωρίς γόνο συνιστάται: 3,5% Ο.Ο. σε πυκνό σιρόπι (80 γρ. Ο.Ο. σε 1 κιλό
νερό και 1 κιλό ζάχαρη). Η δοσολογία 4% και 4,2% δεν φάνηκε να έχει δυσμενή
επίδραση στα μελισσοσμήνη αυτό όμως πρέπει να επιβεβαιωθεί για δεύτερη φορά.
 Η δεύτερη εφαρμογή με Ο.Ο. τον χειμώνα φαίνεται να δημιουργεί μια μικρή
καθυστέρηση στην ανάπτυξη του μελισσιού, η οποία όμως καλύπτεται σε σύντομο
χρονικό διάστημα. Για το λόγο αυτό συνιστάται 1 μόνο εφαρμογή με Ο.Ο. και εάν
υπάρχει ανάγκη δεύτερης να χρησιμοποιείται άλλο φαρμακευτικό σκεύασμα.
 Σε μελίσσια με γόνο συνιστάται: 3,2 % Ο.Ο. σε αραιό σιρόπι (60 γρ. Ο.Ο. σε 1 κιλό
νερό και ½ κιλό ζάχαρη).
 Η δεύτερη εφαρμογή με την παραπάνω δοσολογία για τα μελίσσια με γόνο αυξάνει
την αποτελεσματικότητα αλλά δεν έχει ελεγχθεί ακόμα η υπολειμματικότητα του Ο.Ο.
στο μέλι. Για το λόγο αυτό σε δεύτερη εφαρμογή είναι προτιμότερο να χρησιμοποιηθεί
άλλο φαρμακευτικό σκεύασμα.
 Στην εφαρμογή της ενστάλαξης να χρησιμοποιούνται 5 ml ανά τελάρο που έχει
μέλισσες. Η εφαρμογή γίνεται στα μεσοδιαστήματα των τελάρων
 .
 Είναι προτιμότερο η εφαρμογή να γίνεται αργά το απόγευμα όταν οι περισσότερες
μέλισσες βρίσκονται μέσα στην κυψέλη και σε θερμοκρασίες όχι μικρότερες των 8-10
Κελσίου. Συνιστάται επίσης να αποφεύγεται η εφαρμογή σε θερμοκρασίες
μεγαλύτερες των 37 Κελσίου.
 Το διάλυμα ζάχαρης και Ο.Ο. πρέπει να χρησιμοποιείται άμεσα, εάν δυνατόν την ίδια
ημέρα. Ότι δεν έχει χρησιμοποιηθεί την ίδια ημέρα ή το πολύ την επομένη πρέπει να
πετιέται και να δημιουργείται νέο.
 Για διευκόλυνση και μείωση του χρόνου εφαρμογής μπορεί να χρησιμοποιηθεί και η
σύριγγα αυτόματης τροφοδοσίας.
 Το Οξαλικό οξύ θεωρείται βιολογικό οξύ. Παρόλα αυτά παραμένει θεραπευτικό
σκεύασμα και η χρήση του πρέπει να γίνεται με σύνεση και προσοχή. Σε καμία
περίπτωση δεν πρέπει να γίνεται υπέρ-δοσολογία.